10 بیماری اسب، علائم + درمان

اسب به عنوان یک حیوان نجیب در طول تاریخ همیشه با انسان ارتباط همزیستی داشته است و انسان از گذشته تا به امروز در زندگی خود، از این حیوان زیبا برای حمل وسائل، به عنوان نیروی کار، وسیله نقلیه، در ورزش اسب سواری و اسب دوانی و حتی به عنوان همدم و همراه خود استفاده نموده است. اما اسب همانند انسان نیاز به رسیدگی و مراقبت‌های بهداشتی دارد.

انواع بیماری‌ها و عفونت‌های ویروسی، انگلی، باکتریایی، قارچی، بیماری متابولیک (ناشی از تغذیه) و بیماری‌های ژنتیکی وجود دارند که می‌توانند برای زندگی اسب شما خطرآفرین باشند. بنابراین، شناخت بیماری‌های اسب و اقدام جهت کنترل، پیشگیری و درمان آن‌ها امری ضروری می‌باشد. ما در این مطلب به بررسی 10 مورد از شایع‌ترین بیماری‌های اسب می‌پردازیم. اگر دوست دارید در این مورد بیشتر بدانید، با ما در ادامه مطلب همراه شوید.

۱. آنسفالومیلیت اسبی (بیماری خواب)

آنسفالومیلیت، یک بیماری ویروسی است، که توسط پشه‌ها انتقال می‌یابد. این ویروس باعث التهاب مغز و طناب نخاعی می‌شود و اغلب کشنده است. در این بیماری، اسب مبتلا، اشتهای خود را از دست داده و رفتارهای هیجانی و عصبی از خود نشان می‌دهد. اسب‌هایی که از این بیماری جان سالم به در می‌برند، دچار آسیب‌ها و صدمات دائمی می‌شوند. سه سویه ازاین ویروس وجود دارند: شرقی (EEE) که یک بیماری اسب کشنده ایجاد می‌کند و باعث مرگ 100 % – 75 % بیماران می‌شود. غربی (WEE)، یک بیماری اسب شایع‌تر، با خطر و بیماری‌زایی کمتر را ایجاد می‌کند. نوع سوم (VEE) یا آنسفالومیلیت ونزوئلایی نام دارد. برای هر سه نوع بیماری اسب، واکسن برای پیشگیری وجود دارد.

۲. هرپس ویروس اسبی یا رینوپنومونیت

هرپس ویروسی اسبی یکی از انواع مهم بیماری‌های اسب می‌باشد که عامل ویروسی دارد. از علائم مهم این بیماری می‌توان به عفونت‌های تنفسی، فلجی، سقط جنین، التهاب طناب نخاعی و به طور نادر مرگ در اسب‌های جوان اشاره کرد. این بیماری اسب به شدت مسری است و ازطریق ترشحات و ذرات معلق در هوا، تماس با اسب‌های آلوده و ظروف آب و غذای آلوده منتقل و منتشر می‌شود.

هرچند واکسن موجود برای این بیماری اسب به طور صد در صد موثر نیست و قدرت ایمن‌زایی آن 12-10 هفته طول می‌کشد، ولی توصیه می‌شود حتماً از آن استفاده شود. مادیان آبستن بایستی در بین ماه‌های 5، 7 و 9 بعد از باروری و لقاح، علیه این بیماری ویروسی واکسینه شوند. اسب‌هایی که برای نمایش، مسابقات، فروش و موارد دیگر نقل مکان می‌یابند، بایستی هر 6 ماه یک بار با واکسن هرپس ویروس مایه کوبی شوند. اسب‌های معمولی و تفریحی که به سفر برده نمی‌شوند، باید به طور سالیانه مورد واکسیناسیون قرار بگیرند.

۳. آنفلوانزای اسبی

آنفلوانزای اسب یک بیماری فوق العاده مسری است که علائم آن به طور ناگهانی بروز می‌یابند و تب شدید، سرفه، ترشحات بینی و بی‌اشتهایی ایجاد می‌کند. ویروس آنفلوانزا به طور مرتب جهش پیدا می‌کند و درنتیجه، به مرور زمان سویه جدیدی را ایجاد می‌کند و سویه‌های مختلف و متمایز از هم باعث ایجاد بیماری در اسب می‌شوند.

همه اسب‌ها باید با واکسن تهیه شده از این سویه‌های جدید و متمایز مایه کوبی شوند. واکسن آنفلوانزا هم اثر ایمن زایی صد در صد ندارد و به مدت 12-10 هفته قدرت خود را حفظ می‌کند. واکسن آنفلوانزا باید در مورد اسب‌های در حال سفر (به دلیل به نمایش گذاشتن آن‌ها در نمایشگاه‌ها، شرکت در مسابقات و یا فروش) هر 6 ماه تلقیح تکرار شود، و اسب‌هایی که به سفر برده نمی‌شوند، باید به طور سالیانه واکسینه شوند.

بیشتر بخوانید: بیماری های سگ : ۱۱ بیماری شایع و علائم آن + روش درمان

۴. پیروپلاسموز اسبی (بابزیوز)

پیروپلاسموز نوعی بیماری اسب با عامل انگلی است که به وسیله دو انگل مهم ایجاد می‌شود: تیلریا اکوئی و بابزیا کابالی. این انگل‌ها عمدتاً توسط کنه‌ها منتقل می‌شوند، ولی ممکن است از طریق سوزن آلوده و انتقال خون نیز بین اسب‌ها انتشار پیدا کنند. علائم در این بیماری اسب شامل تب، ضعف، بی‌اشتهایی، کاهش وزن، زردی و ادم (ورم) می‌باشد. امکان دارد این بیماری کشنده باشد، ولی اسب‌هایی که از این بیماری جان سالم به در می‌برند، معمولاً به عنوان حامل و پخش کننده ویروس برای یک دوره زمانی طولانی نقش ایفا می‌کنند و از طریق کنه‌ها باعث انتقال عفونت به حیوانات دیگر می‌شوند.

تشخیص این بیماری اسب، از طریق یک آزمایش سرولوژیکی به نام الایزا انجام می‌شود. به دلیل جدی و خطرناک بودن بیماری پیروپلاسموز، حیوانات آلوده بایستی به مراکز بهداشتی گزارش شوند و به طور مرتب تحت نظارت و مورد آزمایش دقیق قرار بگیرند. هنوز هیچ واکسنی برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد، ولی داروهای تزریقی تحت نظارت و با مجوز دامپزشکی برای درمان بیماری قابل دسترس هستند.

۵. میلوآنسفالیت تک یاخته‌ای اسبی (EPM)

EPM بیماری‌ای است که سیستم عصبی مرکزی اسب را مورد حمله قرار می‌دهد. این بیماری توسط یک انگل تک یاخته‌ای به نام سارکوسیستیس نورونا ایجاد می‌شود. انتقال آلودگی به واسطه مدفوع آلوده به سارکوسیستیس جانوری به نام اوپوسوم صورت می‌گیرد. از علائم این بیماری در اسب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تشنج
• افسردگی
• آتروفی و تحلیل عضلانی
• عدم تعادل
• لنگش
• فلجی

۶. آرتریت یا ورم مفصل ویروسی اسب (EVA)

ورم مفصل ویروسی اسب، بیماری‌ای با پتانسیل شیوع و سرایت بالا است، که اغلب به صورت همه گیری در مواقع حضور اسب‌ها در مزارع، مسابقات و یا در نمایشگاه‌ها اتفاق می‌افتد. این بیماری، در اسب‌های خیلی جوان و یا اسب‌های خیلی پیر، همچنین در شرایط استرس، با علائم بسیار شدیدی همراه است. علائم این بیماری شامل تب، سرفه، افسردگی، ورم صورت و پا، سقط جنین به میزان بالا، و گاهی مرگ می‌باشد.

۷. هاری

شاید برایتان تعجب برانگیز باشد که بدانید، اسب نیز می‌تواند درگیر بیماری هاری شود! هاری یک بیماری ویروسی کشنده است که سیستم عصبی حیوانات را هدف قرار می‌دهد. همه پستانداران از جمله انسان‌ها به این بیماری حساس هستند. انتقال آلودگی از طریق ترشحات بزاق حیوانات مبتلا یا گاز گرفتگی و نیش حیوانات آلوده انجام می‌گیرد. اولین بار انتشار این ویروس در طبیعت از طریق حیواناتی مانند راکون، خفاش، راسو، روباه و گرگ اتفاق افتاده است. امروزه هاری در بسیاری از حیوانات اهلی و وحشی دیده می‌شود و سگ‌ها به عنوان مهم‌ترین منبع و مخزن ویروس هاری برای سایر حیوانات محسوب می‌شوند.

اگر می‌خواهید در مورد بیماری هاری در سگ‌ها بیشتر بدانید، این مطلب را بخوانید: هاری سگ کشنده‌ترین بیماری؟! 

۸. کزاز

کزاز نوعی بیماری اسب است که در اثر توکسین یک باکتری به نام کلستریدیوم تتانی ایجاد می‌شود. این باکتری معمولاً یک باکتری فرصت طلب بوده و از طریق زخم‌ها یا جراحت‌های پوستی ایجاد شده در اثر برخورد بدن اسب با سیم خاردار، سم‌های زیاد کوتاه شده و یا حتی به دنبال برخی اعمال جراحی مانند سزارین به جریان خون و سیستم عصبی راه پیدا می‌کند. این باکتری به وفور در کود اسب یافت می‌شود. کزاز در اسب با انقباضات اسپاسمی و سفت و خشک شدن همه یا بعضی از عضلات ارادی بدن (مخصوصاً عضلات فک، صورت و گردن) تشخیص داده می‌شود.

اسب‌های مبتلا همچنین دچار تب بالا، واکنش‌های خشونت آمیز نسبت به تحریکات ناگهانی و سر وصداها، و در نهایت مرگ ناشی از خفگی می‌شوند. این بیماری در اسب متاسفانه تقریباً همیشه کشنده است. تلقیح واکسن برای پیشگیری از بیماری کاملاً ضروری است، و بایستی سالی یک بار واکسیناسیون تکرار شود. همچنین لازم است در مواقع اعمال جراحی، زخم‌ها و جراحت‌های پوستی ایجاد شده، واکسن یادآور مایه کوبی شود.

۹. کرونا ویروس اسبی

کرونا ویروس اسبی بیماری‌ای است که اخیراً در اسب‌های مسن شناسایی شده است. علائم این بیماری شامل تب، بی‌حالی، کاهش اشتها، کولیک و اسهال می‌باشد. البته انتشار عفونت کرونا ویروس اسبی در سال 2010 در کشورهای ژاپن، اروپا، و ایالات متحده آمریکا گزارش شده بود. کرونا ویروس‌ها گروهی از ویروس‌های متعلق به خانواده کرونا ویریده هستند که مسئول بیماری‌ها و عفونت‌های تنفسی، روده‌ای، عصبی و کبدی در بسیاری از پستانداران و پرندگان می‌باشند.

در سال‌های گذشته نیز در برخی کشورهای جهان، شیوع این بیماری ویروسی در اسب‌ها گزارش شد. معمولاً عفونت کرونا ویروس در اسب‌های مسن شایع‌تر از اسب‌های جوان است. به نحوی که، در کره اسب‌ها (زیر 6 ماه) حدود 5/20 درصد، در اسب‌های جوان (6 ماه تا 5 سال) 3/25 درصد، و در اسب‌های با سن بالاتر (بالای 5 سال) 2/54 درصد کرونا ویروس می‌تواند شیوع داشته باشد.

مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که مهم‌ترین راه آلودگی و انتقال کرونا ویروس در اسب‌ها از طریق ترشحات بینی و مخاط تنفسی می‌باشد. قدرت سرایت این بیماری اسب در همه گیری‌های مختلف از 10 درصد تا 83 درصد گزارش شده است، ولی خوشبختانه مرگ و میر ناشی از این عفونت ویروسی، در اسب‌ها خیلی کم می‌باشد.

بیشتر بخوانید: معرفی شایع ترین بیماری های گربه + علائم و درمان آنها

۱۰. بیماری مشمشه

مشمشه یک بیماری باکتریایی است که توسط باکتری خطرناکی به نام سودوموناس مالئی ایجاد می‌شود. این باکتری نسبت به نور، گرما و مواد ضدعفونی کننده حساس می‌باشد، ولی در محیط‌های تاریک و غیر بهداشتی تکثیر می‌یابد. بنابراین، اسب‌هایی که در جاهای کم نور و نامناسب و با برنامه غذایی فقیر و کم کالری پرورش داده می‌شوند در خطر آلودگی شدید قرار دارند.

اگر می‌خواهید در مورد تغذیه اسب بیشتر بدانید، خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد می‌کنیم: غذای اسب چیست؟ | راهنمای تغذیه کره‌ اسب و اسب باردار

انتقال عفونت از طریق ترشحات تنفسی (بینی و دهان) انجام می‌شود. علائم این بیماری شامل تب بالا، ترشحات تنفسی و آبریزش بینی، سرفه و مشکلات تنفسی، زخم‌هایی در مخاط بینی و پوست شکم، و مرگ در اثر ورود باکتری به جریان خون می‌باشد. متاسفانه واکسن و درمان موثر برای بیماری مشمشه در دسترس نیست، و جداسازی اسب‌های مبتلا از سایر حیوانات، پس از مثبت بودن آزمایش مالئین (آزمایش اختصاصی مشمشه) و معدوم سازی و دفن لاشه در جاهای دور از محل زندگی انسان و حیوانات بر اساس پروتکل بهداشتی، در دستور کار قرار می‌گیرد.

سخن پایانی

از آن جایی که دام‌های بزرگ مانند اسب‌ها معمولاً در کنار یکدیگر نگهداری می‌شوند، تشخیص و کنترل بیماری‌های آن‌ها اهمیت زیادی پیدا می‌کند. در صورتی که یک بیماری در بین اسب‌های یک مجموعه شیوع پیدا کند، کنترل و درمان آن دشوارخواهد بود. بنابراین بسیار مهم است که از شایع‌ترین بیماری‌های اسب و علائم آن‌ها تا حدی آگاهی داشته باشیم تا در صورت بروز هر گونه مشکل بتوانیم با کمک دامپزشک بیماری را کنترل کنیم. اگر در این زمینه نیاز به راهنمایی‌های بیشتر داشتید، می‌توانید از مشاوره دامپزشکی پلتفرم پت بوم کمک بگیرید.

منبع: sciencedirect.com