بیماری کلیه سگ؛ تشخیص، درمان و پیشگیری

کلیه‌های سگ شما اندام‌هایی ضروری هستند که مواد زائد را از جریان خون فیلتر می‌کنند. هنگامی که کلیه‌ها، چه در اثر بیماری کلیوی حاد یا مزمن، ضعیف می‌شوند، سلامت سگ شما ممکن است آسیب ببیند. از آنجایی که بیماری کلیوی در طول زمان پیشرفت می‌کند، مهم است که علائم رایج را یاد بگیرید تا بتوانید آن‌ها را در سگ خود در صورت مبتلا بودن، تشخیص دهید.

اگر زودهنگام متوجه بیماری کلیوی در سگ خود شدید، درمان می‌تواند جلوی پیشرفت بیماری سگ شما را بگیرد و به سگ شما اجازه دهد عمر طولانی‌تری داشته باشد. ما در این مقاله به بررسی بیماری کلیوی سگ، تشخیص، درمان و پیشگیری آن می‌پردازیم. در ادامه، همراه ما شوید.

بیماری کلیوی در سگ چیست؟

بیماری کلیوی در سگ‌ها گاهی اوقات نارسایی کلیوی نامیده می‌شود، زیرا زمانی رخ می‌دهد که کلیه های سگ کار خود را به همان اندازه که باید انجام نمی‌دهند. دکتر جری کلاین، مدیر ارشد دامپزشکی AKC می‌گوید:

“وظیفه اصلی کلیه‌ها کمک به پاکسازی و دفع مواد زائد از خون و تبدیل آن‌ها به ادرار است. اگر کلیه‌ها به درستی کار نکنند، این مواد زائد می‌توانند در خون تجمع پیدا کنند و اثرات مضری را ایجاد کنند.”

سگ‌ها ممکن است به بیماری کلیوی حاد مبتلا شوند که به طور ناگهانی ایجاد می‌شود یا بیماری مزمن کلیوی (CKD) که به کندی ایجاد می‌شود و در یک دوره طولانی بدتر می‌شود. هر دو شامل از دست دادن عملکرد کلیه می‌شوند، اما در نتیجه شرایط متفاوتی ایجاد می‌شوند. دکتر کلاین توضیح می‌دهد: “بیماری حاد کلیوی یک حمله یا آسیب ناگهانی به کلیه است، در حالی که بیماری مزمن کلیه یک از دست دادن آهسته و تخریب کننده عملکرد کلیه است.”

چه چیزی باعث بیماری کلیوی در سگ می‌شود؟

عوامل مختلفی می‌توانند باعث ایجاد بیماری کلیوی در سگ شوند. سلول‌های کلیه در طول زمان پیر می‌شوند و اغلب کاهش یافته و می‌میرند. این مورد، شایع‌ترین علت بیماری کلیه است. تعدادی از شرایط ارثی (مانند رشد غیرطبیعی و کیست‌ها یا آژنزیس به معنای تولد بدون یک یا هر دو کلیه) وجود دارد که می‌توانند منجر به عملکرد غیر طبیعی کلیه شوند.

مسمومیت کلیه نیز می‌تواند به سلول‌های کلیه آسیب برساند و زمانی اتفاق می‌افتد که سگ شما سموم (مانند شکلات، ضد یخ یا گیاهان سمی برای سگ‌ها) یا داروها (مانند ایبوپروفن یا استامینوفن) را بخورد. این‌ها تنها بخشی از بسیاری از وسایل خانگی رایج هستند که باید از دسترس پنجه‌های کنجکاو سگ شما دور نگه داشته شوند.

بیماری کلیوی می‌تواند ناشی از موارد زیادی باشد، از جمله عفونت (مانند باکتری‌هایی که باعث لپتوسپیروز می‌شوند)، تروما، ژنتیک، داروها، سموم، سرطان، انسدادهای مکانیکی (مانند سنگ کلیه)، و بیماری‌های دژنراتیو (که در اثر آن‌ها کار و فرم قسمت آسیب دیده بدن با گذشت زمان بدتر می‌شود). هر چیزی که جریان خون به کلیه‌‌ها را کاهش دهد، مانند کم آبی یا گرمازدگی، می‌‌تواند باعث از کار افتادن کلیه‌ها شود.

بیماری مزمن کلیه در سگ‌ها نیز با افزایش سن همراه است. از آنجایی که بافت کلیه پس از آسیب نمی‌تواند بازسازی شود، کلیه‌ها می‌توانند به مرور زمان فرسوده شوند. از آنجایی که سگ‌های نژاد کوچک اغلب طولانی‌تر از سگ‌های نژاد بزرگ عمر می‌کنند، معمولاً علائم اولیه بیماری کلیوی را در سنین بالاتر (10 سالگی یا بیشتر) نشان می‌دهند، درحالی که این سن برای سگ‌های بزرگ سن 7 سالگی برای نژادهای بزرگمی‌باشد.

تشخیص بیماری کلیوی در سگ

نمونه‌های خون و ادرار معمولاً اولین آزمایش‌هایی هستند که برای تشخیص نارسایی کلیوی در سگ‌ها انجام می‌شود، زیرا هر دو می‌توانند ناهنجاری‌های مرتبط با این بیماری را نشان دهند. اغلب ممکن است قبل از اینکه آزمایش‌های معمول آثاری از بیماری را نشان دهند، آسیب زیادی به کلیه‌ها وارد شود، اما اکنون آزمایش‌های جدیدتری ظاهر می‌شوند که امکان تشخیص زودهنگام را فراهم می‌کنند.

افزایش فشار خون اغلب در سگ‌های مبتلا به بیماری مزمن کلیوی دیده می‌شود، بنابراین یک شاخص مفید است، اگرچه دلایل زیادی ممکن است علت آن باشند. ممکن است از سونوگرافی یا اشعه ایکس استفاده شود تا دامپزشک شما بتواند به کلیه‌های سگ شما نگاهی بیندازد، زمانی که حیوان خانگی از نارسایی کلیوی رنج می‌برد، اندام‌ها اغلب می‌توانند از نظر اندازه و ظاهر تغییر کنند.

هنگامی که سگ مبتلا به بیماری کلیوی تشخیص داده می‌شود، دامپزشکان ممکن است خون آن‌ها را ارزیابی کنند تا وضعیت را برای تعیین درمان بررسی کنند.

علائم بیماری کلیوی در سگ چیست؟

اولین علائم بیماری کلیوی در سگ‌ها افزایش ادرار و در نتیجه افزایش تشنگی است. علائم دیگر معمولاً تا زمانی که حدود دو سوم بافت کلیه از بین نرود آشکار نمیشوند. بنابراین، در مورد CKD یا همان بیماری مزمن کلیوی، آسیب ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها قبل از اطلاع صاحب شروع شده باشد. به همین دلیل، معمولاً علائم بیماری کلیوی در سگ‌ها به نظر می‌رسد که وجود ندارند، در حالی که در واقع، کلیه‌ها برای مدت طولانی درگیر هستند.

سایر علائم بیماری مزمن کلیه در سگ‌ها که باید مراقب آن‌ها بود عبارتند از:

• کاهش وزن
• بی‌اشتهایی سگ و یا حالت تهوع
• خون در ادرار
• پروتئین در ادرار (دامپزشک شما یک آزمایش ادرار انجام می‌دهد تا این مورد را بررسی کند.)
• بوی بد دهان

برخی از علائم نادر بیماری کلیوی در سگ‌ها نیز وجود دارد که باید از آن‌ها آگاه بود. در مواردی، ممکن است درد شکم وجود داشته باشد که به دلیل انسداد ادراری رخ می‌دهد و در موارد خاص، می‌توان زخم‌هایی را در حفره دهان یا معده مشاهده کرد. در موارد شدید، ادرار کم یا اصلاً تولید نمی‌شود.

مراحل بیماری مزمن کلیه در سگ‌ها چیست؟

بیماری کلیوی در سگ‌ها به صورت مرحله‌ای اندازه گیری می‌شود. بسیاری از دامپزشکان از مقیاس IRIS استفاده می‌کنند که دارای چهار مرحله است. اندازه گیری فکاتورهای خون مانند کراتینین و SDMA (بیومارکرهای عملکرد کلیه) به دامپزشک شما اجازه می‌دهد تا سگ شما را به مرحله خاصی اختصاص دهد که درمان دقیق را تعیین می‌کند.

مراحل تعیین می‌کنند که کلیه‌ها چقدر می‌توانند مواد زائد و مایعات اضافی را از خون فیلتر کنند. با بالا رفتن مراحل، عملکرد کلیه بدتر می‌شود. در مراحل اولیه CKD، کلیه‌ها هنوز هم قادر به فیلتر کردن مواد زائد از خون هستند. در مراحل آخر، کلیه‌ها باید سخت‌تر کار کنند تا خون را فیلتر کنند و در مراحل پایانی ممکن است به کلی از کار بیفتند.

پس از تشخیص، CRF بر اساس شدت علائم بالینی و مقادیر آزمایشگاهی به چهار مرحله مختلف طبقه بندی می‎‌شود:

1. مرحله اول: علائم بالینی معمولاً آشکار نیستند.
2. مرحله دوم: برخی از علائم بالینی بروز پیدا می‌کنند.
3. مرحله سوم: بسیاری از علائم بالینی بروز پیدا می‌کنند و حیوانات خانگی اغلب احساس بیماری می‌کنند.
4. مرحله چهارم: اکثر علائم بالینی بروز پیدا می‌کنند، حیوانات خانگی اغلب در شرایط بحرانی قرار می‌گیرد.

بیماری کلیوی در سگ چگونه درمان می‌شود؟

درمان به پیشرفت بیماری کلیه سگ شما بستگی دارد، اما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

رژیم غذایی

رژیم غذایی اساس مدیریت بیماری کلیوی است. یک رژیم غذایی با فرمول خاص برای بیماران اغلب می‌تواند کمک‌کننده باشد، همانطور که رژیم‌های غذایی متناسب با نیازهای فردی مانند رژیم‌های کم پروتئین، فسفر، کلسیم و سدیم اما سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 می‌توانند کمک‌کننده باشند. اما تغییرات توصیه شده در رژیم غذایی به مرحله بیماری کلیوی در سگ شما بستگی دارد، بنابراین قبل از انجام هر گونه تغییری باید از دامپزشک خود مشاوره بگیرید.

متأسفانه، کمبود پروتئین در رژیم غذایی برای بیماری کلیوی در سگ‌ها اغلب می‌تواند غذا را برای آن‌ها ناخوشایند کند، ولی مهم است که مطمئن شوید حیوان خانگی شما به خوردن ادامه می‌دهد. هیدراته نگه داشتن سگ شما نیز بسیار مهم است، بنابراین همیشه مطمئن شوید که آب تمیزی در اختیار او قرار می‌گیرد. بهتر است تعداد زیادی کاسه آب در مکان‌های مختلف داشته باشید.

بسیاری از رژیم‌های غذایی موجود برای گربه‌ها و سگ‌هایی که مشکلات کلیوی دارند، فقط با نسخه تجویز می‌شوند. دامپزشک شما می‌تواند شما را به مناسب‌ترین رژیم غذایی برای حیوان خانگی‌تان راهنمایی کند.

از آنجایی که بیماری کلیوی، به ویژه در مراحل پایانی، می‌تواند باعث از دست رفتن اشتهای سگ شود، تشویق سگ به خوردن غذای کافی دشوار است. داروهایی وجود دارند که به عنوان محرک اشتها استفاده می‌شوند، مانند داروی تجویزی میرتازاپین. کاپرومورلین نیز اخیراً توسط FDA برای سگ‌ها برای رفع اشتها در بیماری مزمن کلیوی تأیید شده است.

دارو

از آنجایی که بیماری کلیوی می‌تواند بر بسیاری از عملکردهای مختلف بدن تأثیر بگذارد، طیف وسیعی از داروها برای درمان علائم هر سگ، چه اولیه و چه ثانویه، از مشکلات چشمی گرفته تا حالت تهوع، در دسترس هستند. همچنین می‌توان از مکمل‌ها برای جایگزینی ویتامین‌های حیاتی از دست رفته در بیماران کلیوی استفاده کرد برای مثال می‌توان بایندرهای فسفر و مکمل‌های ویتامین D را برای کاهش برخی از اثرات ثانویه بیماری کلیوی در جهت بهبود تعادل کلسیم و فسفر استفاده کرد.

بسته به مرحله بیماری و علائمی که سگ شما نشان می‌دهد، داروها می توانند متفاوت باشند. همیشه در مورد داروها از دامپزشک خود راهنمایی بگیرید زیرا مکمل اشتباه می‌تواند عوارض بدی را برای سگ شما به همراه داشته باشد.

مایع درمانی

برای کمک به کاهش کم آبی ناشی از بیماری کلیوی و نارسایی کلیه، مایع درمانی می‌تواند جایگزین مایعات از دست رفته بدن و کمک به کلیه‌ها در دفع سموم بدن شود. این می‌تواند از طریق تزریقات وریدی یا زیر جلدی (تزریق زیر پوست) انجام شود.

دیالیز کلیه

در مواردی که تمام گزینه‌های درمانی دیگر تمام شده است، دامپزشک ممکن است دیالیز کلیه را برای طولانی‌تر کردن یا افزایش عمر سگ شما توصیه کند. مانند انسان، این دستگاه شامل دستگاهی است که خون سگ را می‌گیرد و قبل از پمپاژ مجدد آن به بدن، آن را تمیز می‌کند.

اما این روش معمولی نیست زیرا فقط در تعداد کمی از مراکز تخصصی ارائه می‌شود و می‌تواند بسیار گران باشد، به خصوص که حدود سه جلسه در هر هفته مورد نیاز است و هرگز این بیماری را درمان نمی‌کند. علاوه بر این، بدون خطر نیست و همه بیماران به درمان پاسخ نمی‌دهند.

آیا بیماری کلیوی در سگ قابل پیشگیری است؟

از آنجایی که بیماری کلیوی می‌تواند ارثی باشد، پروش و تولیدمثل سگ با آگاهی کامل، می‌تواند در پیشگیری از شکل مزمن بیماری نقش داشته باشد. بسیاری از موارد حاد این بیماری را می‌توان با دور نگه داشتن حیوانات خانگی از مواد سمی مانند ضد یخ و سموم موش و همچنین برخی غذاها از جمله کشمش، انگور و برخی گیاهان پیشگیری کرد. بیماری عفونی، لپتوسپیروز، می‌تواند باعث بیماری کلیوی شود، بنابراین مهم است که واکسیناسیون را به روز نگه دارید.

یک رژیم غذایی متعادل و متناسب با نژاد سگتان، مواد مغذی اساسی مورد نیاز برای بدن حیوان خانگی شما را تامین می‌کند که نقش مهمی را در سالم ماندن سگ شما خواهد داشت. اگر سگ عزیز شما بی‌حال به نظر می‌رسد، زیادآب می‌نوشد یا وزن کم می‌کند، فوراً با دامپزشک خود تماس بگیرید. همیشه سگ خود را برای بررسی سلامت سالانه نزد دامپزشک خود ببرید تا مطمئن شوید که بیماری خاصی سلامت او را تهدید نمی‌کند.

سخن پایانی

از آنجایی که نارسایی مزمن کلیه قابل درمان نیست و اغلب پیشرونده است، سگ‌هایی که در مراحل اولیه، بیماری‌شان تشخیص داده می‌شود از مدیریت تغذیه و توجه مداوم دامپزشکی بهره مند می‌شوند که ممکن است شامل معاینات مکرر و آزمایش خون باشد. این کنترل بیماری می‌تواند جلوی پیشرفت آن را بگیرد و وضعیت سگ را ثابت نگه دارد. اگر در این زمینه نیاز به راهنمایی‌های بیشتر داشتید، می‌توانید از مشاوره دامپزشکی سگ پلتفرم پت بوم  استفاده کنید.

منابع: akc.org | bluecross.org.uk | wcrah.com | webmd.com | vcahospitals.com | petmd.com

سوالات متداول

چگونه دامپزشک من درجه نارسایی کلیه را در سگ من تعیین می‌کند؟

دامپزشک شما ممکن است از سیستم مرحله بندی IRIS (The International Renal Interest Society) استفاده کند. مرحله بندی IRIS بر اساس سطح کراتینین سرم است، با مرحله بندی فرعی بر اساس وجود پروتئین در ادرار (که توسط نسبت پروتئین ادرار به کراتینین [UPC] تعیین می‌شود) و فشار خون سگ شما را اندازه گیری می‌کند. با استفاده از این مرحله بندی، دامپزشک شما ایده بهتری از نحوه ادامه درمان، نظارت بر پیشرفت و تخمین پیش آگهی حیوان خانگی شما دارد.

چقدر می‌توانم انتظار داشته باشم که سگم زنده بماند؟

پیش آگهی بیماری کلیوی بسته به مرحله آن در زمان تشخیص، پاسخ سگ شما به مرحله اولیه درمان و توانایی شما برای انجام مراقبت‌های بعدی کاملاً متغیر است. دامپزشکان درمان را در اکثر موقعیت‌ها تقویت می‌کنند زیرا بسیاری از سگ‌ها به خوبی به درمان پاسخ می‌دهند و کیفیت زندگی خوبی را حفظ می‌کنند.

چه غذاهایی برای سگ‌های مبتلا به بیماری کلیوی مفید است؟

در حالی که ممکن است وسوسه شوید که یک رژیم غذایی خانگی برای سگ خود ایجاد کنید، این ممکن است بهترین گزینه نباشد. غذای سگ دارای تعادل صحیحی از مواد مغذی است که سگ شما برای سالم ماندن به آن نیاز دارد. دامپزشک شما ممکن است نوع خاصی از غذای سگ را با مواد مغذی اضافی که سگ شما برای شرایطش نیاز دارد، پیشنهاد کند.

چه نژادهایی مستعد بیماری کلیوی هستند؟

نژادهای سگی که معمولاً مستعد ابتلا به بیماری مزمن کلیه هستند عبارتند از: باسنجی، سگ کوهستانی برنیز، باکسر، بول تریر، کایرن تریر، کاوالیر کینگ چارلز اسپانیل، کوکر اسپانیل، کوکر اسپانیل انگلیسی، شارپی و وست هایلند وایت تریر